معماران معروف
در تاریخ

معمار سنان، معمار بزرگ شاهنشاهی (1490 -1588)

معمار سنان یا معمار سنان بزرگ متولد 1490، معمار اصلی امپراتوری عثمانی در زمان خود بود. آثار برجسته وی در سراسر جهان شناخته شده و مورد احترام است. وی فعالیت مشهور خود را در دولت عثمانی به عنوان سرباز ینی چری (جان نثار) آغاز کرد و اندکی بعد در ارتش به عنوان مهندس نظامی شهرت یافت. هنگامی که وی در 50 سالگی به عنوان رئیس دفتر معماران سلطنتی منصوب شد، به او دستور داده شد که مسجد شاهزاده، یک مسجد شاهنشاهی را بسازد، که در نگاهی به گذشته، از اولین شاهکارهای طولانی دوران کار حرفه ای او محسوب می شود. دوران حرفه ای او شامل خدمت به سه سلطان به نام های سلیمان محتشم، سلیم دوم و مراد سوم بود. نبوغ او برگرفته از توانایی او در ترکیب تخصص مهندسی اش با دید معماری اش بود. او با هدف به حداکثر رساندن فضای داخلی یک ساختمان، انواع تک و چند گنبدی را آزمایش کرد و به این ترتیب به لطف رویکرد تجربی اش به خلوص هندسی و وحدت جدایی ناپذیری دست یافت. محققان ۴۷۷ سازه را فهرست می کنند که یا توسط او طراحی شده اند یا ساخته شده اند، اما تنها ۱۹۶ سازه از آن ها تا به امروز پا بر جا مانده اند. مسجد سلیمانیه، مسجد مهر ماه سلطان، کلیه کلیچ علی پاشا، حمام های خاصگی خرم سلطان برخی از کارهای استثنایی وی هستند. از میان این نمونه کارهای باورنکردنی وی، مسجد سلیمیه در ادیرنه به عنوان شاهکار وی قلمداد می شود.

خانواده بالیان (قرون 18 و 19)

بالیان یک خانواده معماران ارمنی سرشناس عثمانی، برجسته ترین ساختمان های امپراتوری مانند کاخ ها، عمارت ها، کوشک ها و مساجد قرن های ۱۸ و ۱۹ را طراحی نموده و ساختند. آنها به مدت پنج نسل از 6 سلطان، از سلطان سلیم سوم تا آخرین سلطان، عبدالحمید دوم، ماموریت گرفتند.

در آغاز قرن هجدهم وقتی نفوذ غرب در داخل امپراتوری تسریع شد، خانواده بالیان مشهور شدند. آنها عمدتاً مسئول خلق سبک نئو عثمانی بودند که از ترکیبی از سبکهای نئو کلاسیک و باروک گرفته شده بود. نمونه کارهای آنها شامل هفت کاخ است، از جمله دلماباغچه، چهار کارخانه، یک پادگان، یک مسجد، هفت کلیسا، دو بیمارستان، سه مدرسه، دو سر ریز، یک چشمه و یک مقبره همراه با تعداد بیشماری از اقامتگاه ها، گارابد امیرا مشهورترین معمار خانواده آن ها بود.

امروزه استانبول پر از کارهای باشکوه این خانواده است. از جمله این آثار می توان مساجدی چون بویوك مجیدیه (اورتاكوی)، كوچوك مجیدیه (چراغان)، چاغلایان، تشویكیه، حمیدیه (یلدیز) را نام برد؛ مقبره های محمود دوم و عبدالمجید. کاخ های دلماباغچه، بیگلربیگی، چراغان، کاخهای یلدیز، کوچوکسو، ایهلامور، بالتالیمانی، عادله سلطان (کاندیللی)؛ قصرهای سلطنتی آینالی کاواک، ایزمیت، مجیدیه کوی، زینجیرلی کویو، ایاز آقا، کالندر؛ کالج پزشکی سلطنتی (دبیرستان گالاتاسرای کنونی )؛ مدرسه نظام (مکتب حربیه)؛ سلیمیه، داود آقا، رامی، گوموش سویو، پادگان ماچکا و تاش کیشلا در نزدیکی تقسیم؛ بیمارستان گوموش سویو؛ ضرابخانه؛ سدهای باغچه کوی والده و محمود دوم؛ آبرسانی تركوس؛ برج آتش نشانی بایزید؛ برج ساعت توپخانه، دلماباغچه و یلدیز.

معمار کمال الدین بیگ (1870 - 1927)

احمد کمال الدین در سال 1870 متولد شد، همچنین به عنوان معمار کمال الدین شناخته می شود. وی یک معمار و مرمت کار مشهور هم در اواخر دوره عثمانی و هم در اوایل دوره جمهوری ترکیه بود. او یکی از پیشگامان جنبش ملی معماری اول به همراه ودات تک بود که بر هویت ملی در طرح های خود تأکید داشتند و به این ترتیب سبک اصیل نئوکلاسیک ترکی را به وجود آورد. اگرچه معمار کمال الدین عمیقاً تحت تأثیر معماری مدرن آلمان قرار داشت، اما یک ایدئولوژی و هویت معماری کاملاً ترکی ایجاد کرد که در مقابل، منجر به طرح های معتبر و شگفت انگیزی شد که در آپارتمان های طیاره که در حال حاضر ساختمان هتلی در بخش تاریخی استانبول هستند، دیده می شود.

ودات تک (1873–1942)

ودات تک معمار پیشگام اولین جنبش ملی معماری بود. او در اواخر قرن نوزدهم، در سال 1873 به دنیا آمد. وی پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان گالاتاسرای، به فرانسه رفت و در مدرسه مرکزی و دانشکده هنرهای زیبا در پاریس تحصیل کرد. در آغاز کار، او نقش مهمی در دولت عثمانی ایفا کرد، ابتدا به عنوان یک معمار منصوب برای وزارت پست و تلگراف و بعداً به عنوان معمار ارشد کاخ ها انتخاب شد که در آن سمت، مسئول ترمیم حدود 20 کاخ بود. دفتر فرمانداری کاستامونو و اداره پست اصلی استانبول از اولین کارهای برجسته وی هستند. پس از اعلام جمهوری وی برای طراحی و ساخت مجلس ملی کبیر ترکیه به آنکارا فراخوانده شد. وی به طراحی و ساخت چندین ساختمان مهم مانند حیدرپاشا و اسکله قایق مودا، خانه سدات تک و عمارت چانکایا غازی ادامه داد.

تورگوت جان سور(1921 - 2009)

تورگوت جان سور متولد ۱۹۲۱ معمار و برنامه ریز شهری ترکیه در قرن بیستم بود. وی سه بار برنده جایزه معماری آقاخان شد. وی در آکادمی دولتی هنرهای زیبای استانبول به تحصیل در رشته معماری پرداخت و سپس دستیار سداد حاککی الدم شد. او رویکرد مفهومی خود را بر عبارات منطقه ای استوار کرد. از مشهورترین آثار وی می توان به هتل کلوپ آناتولی در بویوک ادا استانبول (1951-1956) و دهکده تعطیلات دمیر در بدروم (1971) اشاره کرد.

سیفی آرکان (1903 - 1966)

سیفی آرکان که در سال ۱۹۰۳ در استانبول به دنیا آمد، معمار مدرنیست دوران اولیه جمهوری ترکیه بود. وی پس از سالها موفقیت در آکادمی هنرهای زیبای استانبول به عنوان دانشجو، با بورسیه تحصیلی به برلین رفت و در آنجا نزد پروفسور هانس پولزیگ تحصیل کرد، که هم درک و هم سبک او را تحت تأثیر قرار داد و شکل داد. دعوت شدن توسط آتاتورک برای طراحی و ساخت اقامتگاه ریاست جمهوری چانکایا وی را به یکی از تأثیرگذارترین معماران آن زمان تبدیل کرد. اگرچه او با اولین جنبش ملی معماری هم زمان بود، اما سبک او با دیگران متفاوت بود. بر خلاف ودات تک یا معمار کمال الدین، او طرح خود را بر اساس هویت ملی مفهوم گذاری نکرد، در عوض او بر اصول معماری جهانی تمرکز کرد.

سداد حاککی الدم (1908 - 1988)

سداد حاککی الدم، معمار پیشگام مدرنیزاسیون ترکیه، در سال 1908 متولد شد. الدم فرزند دیپلمات بود، كودكی و جوانی خود را در اروپا گذراند و در راهنمایی به زبان فرانسه و سپس در دبیرستان به زبان آلمانی تحصیل كرد. وی پس از بازگشت به ترکیه، در آکادمی هنرهای زیبا ثبت نام کرد و در آنجا فرصتی برای تحصیل با ودات تک و جولیو مونجری یافت. پس از فارغ التحصیلی با بورس تحصیلی به اروپا رفت. در آنجا او از بسیاری از شهرها بازدید کرد و با پرت و پولزیگ کار کرد. آموخته هایی که وی از دانشمندان ترک و اروپایی کسب کرد، در سبک معماری وی نقش مهمی داشت. اگرچه آثار اولیه او تحت تأثیر سبک های مختلف اروپایی، از آرت-دکو، بین المللی تا لو کوربوزیه قرار داشت، اما تمرکز خود را در سال های بعد به خانه های بومی عثمانی تغییر داد. از آنجا که سبک او اغلب در طول سال ها تغییر کرد، هیچ مفهوم واحدی وجود ندارد که الدم را توصیف کند. از جمله آثار معروف وی می توان به موارد زیر اشاره کرد: هتل آبگرم در یالووا، خانه آقااوغلو، دانشکده علوم دانشگاه استانبول و امکانات تفریحی فلوریا در استانبول.

معماران قرن نوزدهم استانبول: مونجری، آلوری، دارنکو

اثرات غربی شدن بر امپراتوری عثمانی به طور کلی با اصلاحات تنظیمات (۱۸۳۹ - ۱۸۷۶) آغاز شد. این جنبش شامل مدرن سازی استانبول با الگوبرداری از سبک معماری برجسته اروپا، یعنی نئوکلاسیسیسم بود. این سبک برای اولین بار توسط معماران اروپایی معرفی شد و بعدها معماران عثمانی از اقلیت های مسیحی جذب شدند. معمار بریتانیایی دبلیو.جی. اسمیت که به او سفارش داده شد سفارت بریتانیا را بسازد و معمار سوئیسی گاسپار تی فوساتی که به او سفارش ساخت سفارت روسیه داده شد، اولین در میان بسیاری بودند. در زمان سلطنت عبدالحمید دوم، بسیاری از معماران مانند والوری و جاچموند، یا برای ساختن یا مطالعه تاریخ معماری عثمانی به استانبول دعوت شدند یا به استانبول فرستاده شدند. مطالعات آنها منجر به ترکیبی از ویژگیهای نئو کلاسیک و عثمانی شد. از بناهای معروف والوری می توان به مدرسه هنرهای زیبا (1882) و موزه باستان شناسی سلطنتی اشاره کرد. از طرف دیگر، رایموندو د آرونکو ویژگی های هنرهای نو را به استانبول آورد، از جمله کارهای وی می توان به بناهایی نظیر عمارت کاخ یلدیز و مسجد کاراکوی اشاره کرد.